Biolodzy z Ostrawy i Ołomuńca już ponad 20 lat temu rozpoczęli monitoring ważek na torfowiskach 27 obszarów chronionych w Czechach i Polsce. Torfowiska należą do najmniej naruszonych naturalnych ekosystemów w historii, a ich krajobraz na pierwszy rzut oka pozostał taki sam. Jak jednak pokazują zmiany w społecznościach ważek opisane w nowym badaniu, pod powierzchnią zachodzą ciche, ale znaczące zmiany. Wyniki długoterminowych badań opublikowano w prestiżowym czasopiśmie naukowym Global Change Biology, które należy do najważniejszych światowych periodyków poświęconych wpływowi globalnych zmian na ekosystemy naturalne.

„Ważki są niezwykle wrażliwe na zmiany środowiskowe i są doskonałymi wskaźnikami wszelkich odchyleń. Torfowiska, które przez tysiące lat opierały się wahaniom klimatu, można obecnie postrzegać jako barometry globalnych zmian. Chociaż całkowita liczba gatunków ważek pozostała mniej więcej taka sama, skład społeczności uległ znacznej zmianie. Gatunki zagrożone i cenne ekologicznie w dużej mierze zniknęły, podobnie jak gatunki związane z zimnym i kwaśnym środowiskiem, takie jak ważka trzcinowa (Aeshna juncea) lub ważka ciemnoplamista (Leucorrhinia rubicunda). Z drugiej strony, gatunki ciepłolubne i ogólnie szeroko rozpowszechnione, które potrafią radzić sobie z różnymi warunkami, wzrosły, takie jak ważka prążkowana (Sympetrum striolatum) lub ważka pręgowana (Coenagrion puella). Zmiany, które odnotowaliśmy, pokazują, że przekraczamy granicę stabilności ekologicznej – nawet na obszarach, na które nie ma bezpośredniego wpływu działalność człowieka” – mówi kierownik badań Aleš Dolný z Muzeum Historii Naturalnej Republiki Czeskiej. wydziały Uniwersytetu w Ostrawie.

Jest to typowy przykład homogenizacji ekologicznej, w wyniku której unikalne gatunki znikają z przyrody i są zastępowane przez bardziej pospolite, co prowadzi do utraty unikatowości biologicznej. Wyniki badania potwierdzają również, że same zmiany klimatu, bez innych zewnętrznych wpływów, mogą wywołać zasadniczą reorganizację społeczności naturalnych.

„Nasz zespół naukowy wykorzystał zaawansowane metody ekologicznego modelowania i analizy relacji filogenetycznych między gatunkami. Na podstawie ich cech – takich jak tolerancja temperatury, poziom podatności lub specjalizacja w danym typie siedliska – byliśmy w stanie ujawnić wzorce, które zapowiadają przyszły rozwój tych społeczności. Fakt, że takie zmiany mają miejsce nawet na obszarach ściśle chronionych bez bezpośredniej ingerencji człowieka, jest silnym ostrzeżeniem. Pokazuje, że zmiana klimatu jest głęboka i wszechobecna” – dodaje współautorka badania Hana Šigutová z Wydziału Nauk Ścisłych Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu.

Badanie nie tylko ujawnia niepokojące zmiany w dotychczas stabilnych ekosystemach, ale pokazuje również, że te właśnie miejsca mogą pełnić funkcję ostrzegawczych sygnałów informujących o skutkach zmian klimatu. Naukowcy wzywają zatem do systematycznego monitorowania zagrożonych miejsc i konsekwentnego uwzględniania potrzeb poszczególnych gatunków w strategiach ich ochrony. Jest to jedyny sposób, aby zapobiec zmianom, które mogą dotknąć nie tylko torfowiska, ale cały krajobraz.

źródło: Ostravská univerzita