Odkrycia z czasów przed dinozaurami

  Bursztyn to skameniała żywica niektórych drzew. Od pradawnych czasów człowieka fascynuje i zachęcą do wykonywania ozdób, amuletów czy dodatków do wnętrz. Ponadto, o czym wielu nie wie, funkcjonuje jako wysokiej jakości medium, które dokładnie konserwuje różne organizmy z przeszłości. Przedstawiciele Katedry Biologii i Ekologii PřF OU od lat poszukiwali interesujących szczątków organizmów z okresu prehistorycznego w tzw. bursztynie birmańskim. Interesują się owadami i ich podklasami. Docent Jana Ševčík i Petr Kočárek są sami zaskoczeni swoim odkryciem - Wiek bursztynu birmańskiego szacuje się na około sto milionów lat, czyli około 30 milionów lat przed pojawieniem się na Ziemi słynnych dinozaurów tyranozaura i triceratopsa. To niewiarygodne, jak dobrze są zachowani przedstawiciele owadów z tej epoki w bursztynie. To tak, jakby ktoś je wczoraj złapał i zrobił z nich mikroskopijny preparat  - opisuje Jan Ševčík z PřF OU.

     Odkrycie oczekuje teraz na dokładne opracowanie. Owady w bursztynie przybierają postać mikroskopijnego preparatu po dokładnym zmieleniu i polerowaniu, co jest pracochłonne i może zająć nawet kilka dni. - Wtedy można obserwować nawet najdrobniejsze szczegóły za pomocą mikroskopu i innych nowoczesnych technik, takich jak tomografia komputerowa - wyjaśnia Jan Ševčík z PřF OU.

Nowe gatunki?

     Badając tutejszy bursztyn, Kočárek odkrył również rodzaj prostokrzydłych owadów, które nazwał Ellca nevelka. - Chodzi o przedstawicieli wymarłej rodziny Elcanidae stojącej na pograniczu koników polnych i szarańczy. Ponieważ żaden człowiek nie mógł zobaczyć żywego przedstawiciela tej rodziny, możemy wnioskować o jego stylu życia tylko na podstawie struktur cielesnych. Szczegółowe badanie odkrytego gatunku doprowadziło mnie do sformułowania nowej hipotezy o znaczeniu specjalnych płaskich narośli na kończynach tylnych. Do tej pory sądzono, że można je wykorzystać do pływania, ale zgodnie z nową teorią służyły one do kierowania i kontrolowania lotu. Coś jak ster w samolocie - opisuje swoje odkrycie Petr Kočárek.

Podobnie wyjątkowe jest odkrycie docenta Jana Ševčíka, który nazwał nowy gatunek i rodzaj na cześć swojego syna. Jego skamieniała mucha Adamacrocera adami jest cennym dowodem ewolucji owadów dwuliściennych w mezozoiku. Nosi w sobie cechy kilku rodzin, do tego w niezwykłym połączeniu. Co innego odkryją  naukowcy w tej dziedzinie? Czy przyczynią się do powstania nowych hipotez dotyczących życia na Ziemi? Może damy się jeszcze zaskoczyć.

 autor: Andrea Schönová