Przez jakiś czas w Ostrawie był też słoń afrykański. Był to samiec, który przyjechał z Pragi. Przez ostatni rok była z nim też samica słonicy indyjskiej, na której ostatecznie skupili się w Ostrawie. „Nasza najstarsza obecna mieszkanka jest kobietą pochodzącą z Indii. Przyjechała do nas 15 lat temu razem z córką z Belfastu” – powiedziała Pavla Slavíčková, która jest inspektorem sekcji słoni, naczelnych i ssaków nocnych w ostrawskim zoo w wywiadzie dla i-region.eu.

Stoimy na zewnątrz, obserwując stado słoni spędzających razem czas. Ale dlaczego samiec jest oddzielony od niego, który jest na samym padoku?

Ma 25 lat i bogatą historię. Zjeździł prawie cały świat iz niektórych przejeżdżających ogrodów nie ma dobrych kontaktów towarzyskich z samicami. Na przykład w Le Pal we Francji miały miejsce niepożądane interakcje społeczne z kobietami. Z nami ma kontakt z innymi przez bramy i liny. Towarzyszy, ale nie jest tak, że stać nas na trzymanie go z samicami. Jest to analogiczne do natury, gdzie samice przebywają w grupach z młodymi, podczas gdy samce albo migrują samotnie, albo tworzą tymczasowe grupy kawalerskie.

Czy ten samiec jest ojcem któregoś z twoich słoniąt?

Nie, nie jeden. Ich ojcem jest mężczyzna, który miał poważne problemy zdrowotne i musiał zostać uśpiony w 2015 roku. Miał z nami cztery młode, ale przeżyło tylko dwoje. Ma inne młode w innych ogrodach.

Masz w stadzie dwóch samców. Czy mogą pracować obok siebie?

Obecnie pozwalamy im dołączyć do nas. Młody samiec może czasami odwiedzać dorosłego. Mamy bramę zrobioną tak, że tylko młodszy mężczyzna może przez nią przejść i porusza się tak, jak uważa za stosowne.

Od śmierci samicy Sumitry minęło ponad siedem lat. Czy można przygotować się na takie sytuacje w przyszłości?

Możemy dać z siebie wszystko, ale bardzo trudno jest się do tego przygotować. Dużo się inwestuje w badania, są intensywne, ale wciąż nie ma zawsze skutecznego leczenia. Jedno z młodych zmarło na wirusa opryszczki, co nadal stanowi duży problem.

Czy istnieje szczepionka?

Opracowywana jest szczepionka. Antybiotyki nie działają na wirusa, istnieją pewne środki przeciwwirusowe, ale ich skuteczność jest daleka od 100%. Miano wirusa jest monitorowane, ale monitorowanie i sama procedura leczenia są bardzo problematyczne. Same leki antywirusowe z pewnością nie wystarczą, to proces kompleksowy – połączenie irygacji przez odbyt, podania leków antywirusowych i wspomagających, ale jednocześnie wprowadzenia osocza, które zwykle uzyskuje się od innych słoni. Większość słoni ma tego wirusa, ale wirus reaktywuje się, a zwłaszcza u młodych słoni (1-8 lat) jest to zwykle śmiertelne. Większość słoniąt ma przeciwciała od matki, ale ich poziom spada po pewnym czasie i właśnie w tym okresie cielę jest najbardziej podatne.

Jak się objawia?

Kiedy miano wirusa jest zbyt wysokie, mogą zacząć pojawiać się pierwsze objawy, takie jak złe samopoczucie, podwyższona temperatura czy utrata apetytu, ale w tym momencie często jest już za późno. Ponadto opracowanie leczenia jest trudne i kosztowne. Istnieje procedura reagowania, ale po wybuchu wirusa są 24 do 72 godzin na podjęcie wszystkich niezbędnych kroków. Jeśli zwierzę nie jest w 100% wyszkolone lub nie współpracuje ze względu na swój pogorszony stan, to jest to problem.

Czy możemy spodziewać się więcej słoniąt w Ostrawie?

Wszystko podlega Europejskiemu Programowi Ratunkowemu (EEP). Koordynator ds. hodowli ustala transporty oraz zezwolenia na hodowlę. Gdy tylko otrzymamy zalecenie krycia, zaczynamy podejmować kroki w celu zbliżenia słoni. Jest to jednak skomplikowane. Słonie niosą ze sobą wiele problemów. Wciąż uczymy się i walczymy z ich bliznami z przeszłości. Wszystko musi być ostrożne i indywidualne.

Obecnie masz dwa własne młode. Czy zostaną w Ostrawie?

To zależy od rekomendacji. Chcielibyśmy, aby młode miały jak najwięcej okazji do socjalizacji i tworzenia grup. Zobaczymy.

W jakim stopniu istnieje bezpośredni kontakt w Ostrawie?

Mamy tu do czynienia ze słoniem, który od urodzenia cierpi na problemy zdrowotne. Ma tylko jedną nerkę, problemy z tarczycą i częste problemy kobiece. Stary słoń ma również ropnie na nogach, które wymagają leczenia. W kontakcie bezpośrednim praktycznie zawsze można leczyć słonia, podczas gdy w kontakcie chronionym zależy to wyłącznie od jego dobrowolności. Innymi słowy, podstawowa opieka, która decyduje o tym, jak słonie sobie poradzą, może być w bezpośrednim kontakcie z tymi dwiema samicami. Ale to oznacza, że ​​zawsze masz przy sobie ankus. To znaczy tyczka z hakiem, która jest niezbędnym narzędziem dla bezpieczeństwa zarówno kornaka, jak i słonia w bezpośrednim kontakcie.

Jak to jest używane?

Mahut decyduje, co się stanie. Ankus jest tylko narzędziem, podczas gdy kornak jest trenerem i trenerem, który uczy słonia ćwiczeń i wykonuje już wyuczone ćwiczenia. Kiedy słoń przestaje respektować granice, ankus musi być odpowiednio użyty

Jak niebezpieczny jest bezpośredni kontakt?

Bezpośredni kontakt jest niebezpieczny dla hodowców. Jeśli słoń nie szanuje opiekuna, może to być śmiertelne. Obecnie jednak istnieje tendencja do przenoszenia słoni w kontakt chroniony. Wtedy to od dobrowolności słonia zależy, czy i jak bardzo zechce współpracować. Jednak w tym przypadku stres jest wyeliminowany. Chroniony kontakt polega na byciu szybkim

pniaki ćwiczą wszystkie ćwiczenia potrzebne do bezpiecznego obchodzenia się z nimi. W założeniu jest to trening przez barierę, gdzie słoń pracuje w oparciu o motywację. To od słonia zależy, czy zdecyduje się ćwiczyć, czy nie. Pułapką chronionego kontaktu jest oczywiście to, że potrzebuje on świetnych trenerów, aby nauczyć słonie nowych ćwiczeń. Jednocześnie potrzeba więcej czasu i cierpliwości. Niektóre ćwiczenia wymagają naprawdę dużo czasu, a niektóre, mniej przyjemne, takie jak irygacja odbytnicy czy pobieranie krwi, są znacznie trudniejsze do wyćwiczenia.

Kiedy słoń może zaatakować?

Słonie to ogromne zwierzęta, które ważą do sześciu ton. Jeśli poczują się zagrożeni, ich atak może nadejść. Mężczyźni, którzy wchodzą w musthu, podczas którego testosteron wzrasta nawet sześćdziesięciokrotnie, również mogą zaatakować. Jeśli w tym czasie nie będą szanować swoich granic, mogą pojawić się konflikty.

Ćwiczysz słonie dwa razy dziennie. Z czego składa się to ćwiczenie?

Jest inny dla każdej osoby. Słonie są szkolone, aby poradzić sobie z całą procedurą. W zamian dostają zdrowe smakołyki, które lubią. Na przykład stopy starszej kobiety wymagają pielęgnacji każdego ranka. Gdyby nie miała codziennej opieki, mogłoby to się dla niej skończyć tragicznie. Na czele stoi kornak, który ćwiczy słonia. Opierając się na poleceniach i mowie ciała, manipuluje słoniem, a inny opiekun leczy słonie. Polecenia zostały wydane i wszystkie słonie powinny być w stanie mi odpowiedzieć. Minimum to dwóch opiekunów na słonia.

Często myjesz też słonie…

Słonie nie mogą się pocić, ponieważ nie mają gruczołów potowych. Dlatego konieczne jest dbanie o ich skórę. Robią wszystko, co w ich mocy, aby chronić swoją skórę, ale mycie ich wymaga wprawy. Starsza samica będąca w bezpośrednim kontakcie nadal leży, natomiast młodsza myje się na stojąco. Słonie lubią być myte, zwykle myją się ciepłą wodą.

Jak przebiega „klasyczne” życie słonia?

Są roślinożercami, które mają ogromne ciało. Spokojnie szukają pożywienia i zjadają je dwadzieścia godzin na dobę. My też staramy się im to zapewnić, proponujemy im dokarmianie jak najczęściej iw różnych miejscach. Dopasowujemy to również pod względem czasowym, dostają też przekąski w nocy. W naturze zwykle skubią drzewa lub trawę. Przeważnie poruszają się rodzinami, czasem gromadzą się w większe stada. Najbardziej doświadczona jest zawsze samica, która prowadzi rodzinę słoni do źródeł pożywienia. Pamięta i wie, gdzie one są. Stado podąża za nią i chroni ją. Słonie śpią tylko około czterech godzin dziennie. Śpią na leżąco, ale samce mają kły, co bywa dla nich trudniejsze. Staramy się również dostosować do tego warunki panujące w zoo.

Jaki jest obecny stan populacji słoni?

Ekstremalne polowania nadal występują. Ich populacja spada. Jeśli mówimy o słoniach indyjskich, jest to około 50 tys. Często wykorzystywane są do celów turystycznych i do pracy, poluje się na nie dla kości słoniowej i kłów. Bardziej zagrożone są słonie indyjskie, których populacja jest znacznie mniejsza, ale ze względu na polowania słonie afrykańskie są bardziej zagrożone. Mają duże, potężne kły, nawet samice, w przeciwieństwie do słoni indyjskich, gdzie samice mają karłowate kły.

Mówi się, że słoń jest w stanie podnieść trąbą ciężar do jednej tony. Czy to prawda?

Nie wiem, czy to aż tak dużo. W każdym razie słoń ma niezwykle mocną trąbę. Mówi się, że ma od 80 000 do 150 000 nerwów i mięśni. Pień nie ma kości, ale ma ekstremalną nośność. A do tego świetna delikatność. Ma dużo receptorów, dzięki czemu może wychwytywać nawet małe granulki. Ale weź też kłodę, wynieś ją lub wyrzuć. Słonie mogą również używać swoich pni jako broni. A wiecie co jeszcze jest ciekawe?

Rozmawiać…

Mówią, że ktoś tupie jak słoń. Ale jest zupełnie odwrotnie, bo słoń wcale nie tupie. Słonie chodzą na palcach, które mają pod spodem włókniste poduszki. Rozkłada cały ich ciężar, dzięki czemu chodzą bardzo cicho. Wręcz przeciwnie, potrafi spokojnie podejść do ludzi, więc trzeba uważać. To niebezpieczne zwierzęta, nigdy nie wolno nam tracić czujności. To może nie być tego warte.

Jak słoń może zaatakować?

Przytula się tułowiem i miażdży sobie głowę. To jest szybkie. Trzeba uważać. Należy zachować ostrożność

Czy słonie naprawdę mają tak dobrą pamięć, jak im się mówi?

Słonie mają niesamowitą pamięć. Mają doskonale rozwinięte zmysły. Badania pokazują, że słonie potrafią zapamiętać członków grupy, w której były nawet przez dwanaście lat. A może to znacznie więcej. Mają też świetną pamięć węchową i doskonały słuch. Mogą przenosić dźwięki o niskich częstotliwościach, których nie słyszymy. Mogą komunikować się ze sobą na niewiarygodnie duże odległości.

Czy słonie lubią się bawić?

Młode są zabawne i testują swoje granice. Lubią towarzysko. Nawet nasze sześcioletnie młode biega tutaj z młodszą samicą. Tarzają się po piasku i bawią się w słonie. Słonie często bawią się trąbami, dzięki którym się komunikują. Próbują tego, na co ich stać. Wkładają trąby do pyska, biegają, są zaradne. Idealnie, gdy młodych jest więcej, bo razem wygrają najlepiej.

Czy oprócz ludzi słonie mają jakichś wrogów na wolności?

Ze względu na swoje rozmiary słonie nie mają w przyrodzie wielu naturalnych wrogów. Najbardziej zagrażają im ludzie, którzy polują na słonie i pozbawiają je ich naturalnego środowiska. Słonie przechodzą do dwudziestu kilometrów dziennie, więc ich promień jest duży. Ale tak jak jest ograniczona, tak samo jest z ich populacją. W okresie musthu samce mogą również atakować się nawzajem, ich

ale walki nie kończą się śmiertelnie. Kły wchodzą w siebie, wygląda to groźnie, ale zwykle zostawiają tylko blizny. Słoń zabija słonia tylko w wyjątkowych przypadkach.

Latem słonie spędzają dużo czasu na zewnątrz, ale co z zimą, czy mogą zmarznąć?

To zależy od temperatur. Samiec może wyjść do około zera stopni, samica do około dziesięciu stopni. Jednak samice z ograniczeniami zdrowotnymi prawie nie wychodzą zimą na zewnątrz. W najlepszych temperaturach, które hodowcy stale monitorują, mogą wytrzymać maksymalnie godzinę.

Teoretycznie, czy słonie z ogrodów zoologicznych mogłyby wrócić na wolność?

U nas to chyba trudne. Problem polega na tym, że kiedy zwierzęta przyzwyczajają się do ludzi, tracą nieśmiałość. Dlatego jest to niebezpieczne. Gdybyśmy chcieli przywrócić je naturze, nie mogły być chronione ani w bezpośrednim kontakcie. Musiałyby w jak największym stopniu wykorzystywać własne więzi, aby w przyszłości nie doszło do konfliktu z ludźmi. Ich chów jest długi i wymagający, trwa do 15 lat. Ale gdyby nie trenowali, nie dałoby się nimi w żaden sposób manipulować.

Jak wygląda to obchodzenie się ze słoniem podczas transportu?

Ostatni słoń przybył do nas w 2018 roku. To wyzwanie. Słoń musi dużo trenować, aby nauczyć się samodzielnie wchodzić do skrzyni transportowej. Niektórym zajmuje to miesiące, innym lata, innym nigdy się to nie zdarza. Słonie są bardzo konserwatywne i nie lubią zmian.

Pawilon Słonia w przyszłym roku będzie obchodził swoje 20-lecie. Czy nadal wpisuje się w aktualne trendy?
 
Na pierwszy rzut oka dwadzieścia lat może nie wydawać się dużo, ale moralnie już zaczyna się starzeć. Dziś chcielibyśmy zaoferować słoniom znacznie lepsze warunki. Mają tu dwa wybiegi, jeden dla samic z młodymi, drugi dla samców. Ogranicza nas jednak miejsce w innych zmianach. Zobaczymy, co będzie w przyszłości, ale wiemy, że słoniom przydałyby się lepsze warunki. Slonice to praktycznie centralna część ogrodu zoologicznego, wokół są już inne ekspozycje. W bliskiej odległości mamy nowy pawilon dla gibonów i makaków lwów, poniżej są stawy, więc nie mamy gdzie się rozbudowywać.
​

autor: Petr Sobol